ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΖΙΑΛΑΣ

Γεννήθηκε το 1933 από νοµαδική, κτηνοτροφική οικογένεια, µε θερινή βάση το Πρόσβορο Γρεβενών. Κοπατσάρης στην καταγωγή, η µετακίνηση ήταν γραµµένη στο DNA του. Για τους Κοπατσαραίους, νομάδες της ∆. Μακεδονίας που σταδιακά αναµείχθηκαν µε Βλάχους, βάση θεωρούνταν η περιοχή που βοσκούσαν τα ζώα τους τα καλοκαίρια και προσδιόριζε και την καταγωγή τους. Η έλευση του χειµώνα και η ανάγκη για βοσκή και προστασία των ζώων από τον καιρό, τους οδηγούσε στα πεδινά. Μετά του Αη ∆ηµήτρη, ολόκληρες οικογένειες µάζευαν όλο το σπιτικό τους, το φόρτωναν στα άλογα και ξεκινούσαν την αναζήτηση «χειµαδιού», βοσκώντας παράλληλα τα κοπάδια τους. Για τους ∆υτικοµακεδόνες, τα χειµαδιά εκτείνονταν σε όλη τη Θεσσαλία και µέχρι τα σύνορα της Μακεδονίας µε τη Θράκη.

Η περίοδος των µετακινήσεων, εξαιτίας και της εγκυµοσύνης των ζώων και της απουσίας του αρµέγµατος, προσφερόταν για ενδυνάµωση του κοπαδιού, γιατί κρατούσε µέχρι κι ένα µήνα και τα ζώα εµπλούτιζαν τις τροφές τους, μέσω των διαφόρων τοπικών ενδιαιτηµάτων που συναντούσαν. Σε κάθε ταξίδι, οι βοσκοί άλλαζαν τα δροµολόγιά τους κρατώντας πάντα κάποια σταθερά κοµβικά σηµεία διανυκτερεύσεων και διάβασης, τα λεγόµενα «κονάκια». Μέσω της διαδικασίας αυτής και µε συνεκτίµηση παραµέτρων όπως ο καιρός, η παρατήρηση της φύσης και των αλλαγών της και η αξιολόγηση της αποδοτικότητας του κοπαδιού τα προηγούμενα χρόνια, οι νοµάδες επέλεγαν χειµαδιά. Καταλήγοντας στο µέρος που επέλεγαν να περάσουν το χειµώνα τους, εγκαθίσταντο µέχρι τις αρχές Μαίου. Τότε, απάλλασσαν τα αιγοπρόβατα από το περιττό βάρος κουρεύοντάς τα και ξεκινούσαν τη διαδροµή της επιστροφής στη θερινή βάση και πατρίδα όπως τη θεωρούσαν οι ίδιοι.

Ο Χρήστος Τζιάλας πέρασε τη ζωή του μετακινούμενος, µε διαφορετική έννοια της βάσης-σπιτιού από τη σηµερινή. Το τέλος του Εμφυλίου τον βρίσκει παντρεμένο, µε 63 γίδια και 23 πρόβατα, θερινή βάση το Πρόσβορο και χειµαδιά από τη Συκιά Χαλκιδικής µέχρι τους Γόνους Τεµπών και τον Παραπόταµο. Με τη σύζυγό του Μαρία Κόττα και την οικογένειά τους είδαν την εξέλιξη της σύγχρονης ιστορίας του ελληνικού κράτους από τα βουνά, αντιλήφθηκαν τις αλλαγές από τον αντίκτυπο των γεγονότων στον καθηµερινό τους αγώνα και εµπλούτισαν τις γνώσεις τους µέσα από τις µετακινήσεις τους. Η καθηµερινότητα, τα γεγονότα, οι λύπες και οι χαρές ανέπτυξαν µία φιλοσοφία η οποία µετατράπηκε σε στάση ζωής και η οποία επεκτάθηκε ακόµα και στον τρόπο εκτροφής των ζώων.

Ποτέ δεν αύξησε υπερβολικά τον αριθµό των ζώων του, γιατί ήθελε ελεγχόµενη κτηνοτροφία, µε φροντίδα οικογενειακής φύσης. Οργάνωσε δύο βάσεις, µία για το χειµώνα και µία για το καλοκαίρι, γιατί δεν πιστεύει στο σταυλισμό των ζώων. Ενσωμάτωσε προσεκτικά μέρος της ευκολίας που προσφέρει η τεχνολογία, χρησιμοποιώντας φορτηγά για τη µεταφορά την άνοιξη, ενώ δε δίστασε να εισαγάγει στο κοπάδι του τη φροντίδα των κτηνιάτρων. Επειδή πιστεύει ότι το ζώο δεν πρέπει να εξαναγκάζεται σε εκβιασµένη απόδοση αλλά σε λογική συγκοµιδή των παραγώγων του, απέρριψε όλα τα συµπληρώµατα διατροφής. Οργανώνεται για την περίοδο της γέννας ταϊζοντας το κοπάδι του µόνο µε φυσικά και ακατέργαστα προϊόντα: καλαµπόκι, άχυρο και τριφύλλι.

Ο Χρήστος Τζιάλας είναι ένας από τους τελευταίους Έλληνες μετακινούμενους κτηνοτρόφους.